این مقاله درباره انتخاب بهترین شیکر پشت تراکتوری و نکاتی است که برای انتخاب بهترین مدل باید مد نظر قرار داده شود. شیکر پشت تراکتوری بر اساس امکاناتی که در اختیار کاربر قرار می دهد به اقسام گوناگونی تقسیم می شود.
انواع شیکر پشت تراکتوری
شیکر پشت تراکتوری (Shaker – دستگاه لرزاننده) را بسته به نوع مصرف می توان طبقه بندی نمود. این دستگاه ها برای برداشت انواع و اقسام محصولات درختی کاربرد دارند. به عنوان مثال شیکر برداشت گردو مدل پشت تراکتوری، شیکر برداشت پسته، شیکر برداشت بادام و دیگر محصولات مانند زیتون و یا سیب و غیره. بر اساس مدل های موجود در بازار داخلی و بازار خارج از کشور می توان به مدل های مختلفی از برندهای گوناگون اشاره کرد که در این مقاله با برخی از آن ها آشنا خواهید شد و سپس مزایا و معایب هر کدام را خواهید دانست. در پایان به برخی از ویژگی های انحصاری دستگاه ها برای برخی از مصارف خاص اشاره خواهیم کرد.
شیکر پشت تراکتوری مدل فروییپیک ساخت شرکت اسپدو ایتالیا
شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی
شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی از ساده ترین و ارزانترین شیکرهای پشت تراکتوری می باشد. این دستگاه متشکل است از یک سیستم لنگ که قدرت خود را از محور تواندهی تراکتور (PTO) می گیرد و به صورت سوار شونده پشت تراکتور می باشد.
شیکر پشت تراکتوری کابلی
سیستم لنگ شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی به یک سیم بکسل 9 تا 11 متری متصل شده و کابل در انتها دارای یک تسمه از جنس برزنت یا یک پارچه محکم جهت در بر گرفتن شاخه می باشد. سیستم کار این دستگاه به این صورت است که اوپراتور تراکتور را نزدیک درخت مستقر کرده، سپس از درخت بالا رفته و تسمه انتهای سیم بکسل را به شاخه متصل کرده و پایین می آید. با راه اندازی محور تواندهی تراکتور (پی تی او – PTO) حرکت رفت و برگشتی لنگ از طریق سیم بکسل و تسمه انتهایی به شاخه منتقل شده و باعث لرزش شاخه و ریزش محصول می گردد.
در شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی طول سیم بکسل حداکثر 9 تا 11 متر می تواند باشد. طول بیشتر از 11 متر سیم بکسل باعث ایجاد حرکت کمانی و لرزش زیاد سیم و پاره شدن آن می شود و در این صورت عملیات برداشت امکان پذیر نخواهد بود و این امر ممکن است باعث به وجود آمدن خطرات جدی برای کاربر شود.
قدرت شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی برای شاخه ها یا تنه درخت تا قطر 15 سانتیمتر مناسب بوده و برای بیشتر از آن فاقد کارایی لازم می باشد.
برای درختان تنومند بایستی شاخه هایی حداکثر تا قطر 15 سانتیمتر را انتخاب و برای هر شاخه باید یکبار از درخت بالا و پایین رفت. در شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی برای انتخاب شاخه های بالاتر به دلیل محدودیت در طول کابل امکان دسترسی وجود ندارد.
از دیگر معایب شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی ثابت بودن فرکانس یا دور لرزش در دقیقه و هم چنین دامنه فرکانس لرزش یا میزان رفت و برگشت لنگ می باشد که برای شاخه هایی با قطر های مختلف، هم دور و هم دامنه لرزش ثابت بوده و احتمال آسیب رسیدن به برخی از شاخه ها وجود دارد.
از معایب دیگر شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی زاویه دار بودن نیروی وارده به شاخه (بایستی نیروی وارده به شاخه در زاویه 90 درجه باشد) می باشد که در این مدل بین راستای نیروی وارده و شاخه درخت زاویه بسته شکل می گیرد و احتمال کنده شدن پوست درخت در این حالت وجود دارد.
از دیگر معایب شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی این است که اوپراتور برای اتصال تسمه به هر شاخه دو بار باید از درخت بالا رفته و تسمه را بسته یا باز کند.
ایراد دیگر شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی ایجاد لرزش فقط از طریق نیروی یک طرفه بوده به طوری که شاخه و یا تنه درخت فقط کشیده شده و برگشت توسط نیروی خود درخت انجام می شود. این امر در دراز مدت باعث صدمه رسیدن به درخت خواهد شد.
مهمترین ایراد شیکر پشت تراکتوری مدل کابلی احتمال پاره شدن سیم بکسل و آسیب رسیدن به اوپراتور می باشد. تنها مزیت این دستگاه ارزان و ساده بودن آن می باشد.
شیکر پشت تراکتوری مجهز به سیستم هیدرولیک
ساختار شیکر پشت تراکتوری مجهز به سیستم هیدرولیک متشکل است از یک سیستم هیدرولیک که در پشت تراکتور سوار شده، شاسی، پمپ و مخزن و تعدادی هیدروپمپ و شیلنگ و رادیاتور خنک کن روغن که همگی به صورت مجموعه هیدرولیک مستقل از تراکتور روی اتصال سه نقطه تراکتور سوار شده و یا روی دو چرخ بوده و به صورت کششی می باشند.
انواع مختلف شیکر پشت تراکتوری مجهز به سیستم هیدرولیک، دارای امکانات مختلفی می باشند. در ادامه به شرح آن ها می پردازیم.
نوع اول:
این مدل شیکر پشت تراکتوری مجهز به سیستم هیدرولیک دارای بازوی افقی بوده که حداکثر 3 متر به صورت افقی و یا زاویه دار می تواند باز شود و دهانه آن حداکثر تا 25 سانتیمتر باز می شود.
شیکر پشت تراکتوری نوع اول
دهانه این مدل شیکر پشت تراکتوری مجهز به سیستم هیدرولیک، در راستای محور افقی می تواند حول یک دایره حرکت کرده و شاخه ها را در جهات مختلف بگیرد. هم چنین این دستگاه می تواند به چادر جمع کن همراه با مخزن مجهز گردد. این دستگاه به دلیل خصوصیاتی که دارد بیشتر به نام شیکر شاخه معروف بوده و عمدتا می تواند برای باغ های پسته و زیتون که به صورت تک تنه (تک تنه نه چندان ضخیم) و یا چند تنه هستند استفاده شود.
نوع اول شیکر پشت تراکتوری – ساخت شرکت آرکوزین اسپانیا
این مدل شیکر پشت تراکتوری مجهز به سیستم هیدرولیک برای برداشت از درختان با قد متوسط و تک تنه جهت در بر گیری تنه جهت لرزاندن و یا درختان چند تنه جهت در برگیری شاخه های اصلی کاربرد دارد و برای درختان قدیمی و بزرگ مناسب نخواهد بود.
نوع دوم:
شیکر پشت تراکتوری از نوع سوار شونده با سیستم هیدرولیک مستقل از تراکتور با طول بازوی حدود ۴ متر و دهانه ۳۰ سانتیمتر قطر در بر گیری شاخه و کنترل شونده با لیور و بدون هیچ گونه امکانات اضافی نیز در بازار دنیا از جمله کشور خودمان موجود بوده که برای برداشت درختان با اندازه متوسط کارایی داشته و اپراتور برای برداشت بایستی در محل حضور داشته و چه بسا که زیر ریزش میوه هایی که هنگام برداشت سقوط می کنند قرار گیرد.
نوع دوم شیکر پشت تراکتوری – ساخت شرکت دمازی ایتالیا
نوع سوم:
این مدل شیکر پشت تراکتوری مجهز به سیستم هیدرولیک معمولاً نسبت به مدل های سوار شونده بزرگتر است و قدرت بیشتری دارد و به صورت کنترل از راه دور می باشد و بازوی بلندی دارد به طوری که اپراتور هنگامی که نزدیک درخت می باشد با دقت کامل دهانه دستگاه را روی تنه یا شاخه تنظیم و قفل کرده سپس با دور شدن از درخت از راه دور دستگاه را راه انداخته و عملیات ریزش محصول بدون اینکه محصول روی سر کاربر بریزد انجام می شود. هم چنین این شیکر ها می توانند به چادر جمع کن همراه با مخزن مجهز گردند.
شیکر پشت تراکتوری نوع سوم – مدل فروییپیک ساخت شرکت اسپدو ایتالیا
ویژگی های منحصر به فرد
توجه داشته باشید گرفتن تنه درخت توسط شیکر پشت تراکتوری و سپس لرزش آن تنها پارامترهای مورد نیاز نیست بلکه موارد زیر در ریختن محصول از درخت، میزان ریزش محصول، کنده نشدن پوست درخت، عدم فرسایش تنه درخت و عدم آسیب رسیدن به ریشه درخت هر کدام به خودی خود نیازمند نصب یک نوع سیستم خاص روی دستگاه می باشد.
- فرضا برای اینکه نیروی عکس العمل درخت که در مقابل نیروی عمل شیکر پشت تراکتوری خنثی شود هد لرزاننده دستگاه باید روی یک سیستم فنر بندی و به صورت معلق باشد به طوری که نیروی عکس العمل دستگاه از طریق 4 عدد فنر معلق که هد دستگاه روی آن سوار شده است خنثی شود و به بدنه درخت آسیبی نرسد.
- برای آن که پوست درخت هنگام عملیات برداشت با شیکر پشت تراکتوری کنده نشود سیستمی که تنه و یا شاخه را در بر می گیرد به صورت 2 و یا 3 انگشتی بوده و روکش انگشتی ها از لقمه های لاستیکی بزرگ می باشد و زاویه در بر گیری شاخه باید به صورت 90 درجه توسط جک های هیدرولیکی روی هد تنظیم شود. بنابراین نیروی وارده به درخت به صورت عمودی می باشد چرا که اگر نیروی زاویه دار (کمتر و یا بیشتر از 90 درجه) به پوست درخت برسد باعث کنده شدن پوست درخت خواهد شد.
هد دو و سه انگشتی شیکر پشت تراکتوری
اما آیا نیرویی که از شیکر پشت تراکتوری مجهز به سیستم هیدرولیک به تنه درخت فرضا با تنه 50 سانتیمتری وارد می شود با نیرویی که به تنه و یا شاخه 30 سانتیمتری وارد می شود یکسان است؟ و یا تعداد لرزش در دقیقه (فرکانس لرزش) و یا اندازه دامنه لرزش (میزان جابجایی خطی تنه و یا شاخه هنگام لرزش) برای شاخه و یا تنه با قطر های مختلف یکسان است؟ چطور این تنظیمات را باید اعمال نمود؟
مدل های معمول شیکر پشت تراکتوری فاقد این سیستم ها بوده و عملکرد برداشت کمتری دارند و برای برداشت محصول با مدل های معمولی باید وقت و تلاش بیشتری را صرف کرد. اما در دستگاه های پیشرفته سیستم کنترل دور و دامنه فرکانس وجود داشته و دستگاه به صورت اتوماتیک این دو پارامتر را تنظیم کرده و علاوه بر عدم آسیب رساندن به درخت باعث برداشت کامل تر در مدت زمان کمتری خواهد شد.
نکات مهم دیگری که لازم است توجه شود نوع دسترسی هد شیکر پشت تراکتوری به شاخه و یا تنه است؛ به خصوص که اگر درخت بزرگ بوده و در ارتفاع تعداد شاخه ها زیاد و در زوایای مختلف باشند. سیستمی که در اینجا اهمیت پیدا می کند درجه آزادی 360 درجه هد دستگاه می باشد. به طوری که بدون نیاز به جابجا کردن تراکتور، بتوان به شاخه مورد نظر دست یافت، سپس زاویه 90 درجه با آن را پیدا کرد. بنابراین این سیستم توسط 2 مکانیزم زیر بر روی مدل های پیشرفته و جدید شیکرهای پشت تراکتوری راه اندازی می شود:
- دو مفصلی یکی قبل از هد دستگاه و یکی در انتهای بازوی دستگاه
- یک سیستم چرخش هد روی یک دنده شانه ای منحنی که بتوان در تمام زوایا دسترسی پیدا کرد
علاوه بر این ها توانایی حرکت به چپ و راست بازوی شیکر پشت تراکتوری از ابتدای آن، یعنی در محلی که بازو به دستگاه متصل می شود اهمیت زیادی دارد. بازو باید بتواند تا زاویه 112 درجه حرکت داشته باشد. بنابراین این امکانات و امکاناتی نظیر طول بازو و اندازه دهانه دستگاه -که تا چه مقدار باز می شود- از جمله عوامل تاثیرگذار روی انتخاب دستگاه مناسب می باشد. از طرفی دستگاه مورد نظر باید با مساحت باغ و شرایط جغرافیایی و اقلیمی آن و هم چنین نوع درختان و محصولی که می خواهید برداشت کنید تناسب داشته باشد.
حرکت بازوی اصلی شیکر پشت تراکتوری اسپدو
نکته مهم دیگری که باید مد نظر قرار داد کیفیت محصولی است که انتخاب می کنید. باید دید که قطعات تشکیل دهنده شیکر پشت تراکتوری مثل بلبرینگ ها، پمپ ها، و اجزای الکترونیکی ساخت چه کشوری می باشند و یا قطعاتی که روی دستگاه سوار می شوند از کدام برند و ساخت چه کشوری هستند و دستگاه انتخابی از نظر وزنی چه تفاوتی با محصولات مشابه دارد. حتما و اکیدا توجه داشته باشید که صرف این که محصول مورد نظر ایتالیایی یا آلمانی و … است نشان گر کیفیت قابل قبول آن نیست بلکه در کشورهای پیشرفته نیز محصولاتی با کیفیت پایین یافت می شود.
اما نکته پایانی اگر دستگاه شیکر پشت تراکتوری مدل کششی خریداری می کنید مراقب باشید که چرخ های دستگاه مجهز به جک های هیدرولیکی باشند به طوری که وقتی تراکتور رو به عقب حرکت می کند، چرخ های دستگاه توسط جک های هیدرولیکی در مسیر درستی هدایت شوند. در غیر این صورت ممکن است اکسل دستگاه آسیب ببیند. این امکانات فقط در بعضی مدل های پیشرفته وجود دارد و همین امر باعث متمایز شدن آن ها از دیگر دستگاه های معمولی می گردد.
نکته پایانی در انتخاب دستگاه شیکر پشت تراکتوری استحکام شاسی و بدنه آن است. باید توجه داشت که از چه موادی در ساخت شاسی دربرگیرنده قطعات مختلف دستگاه استفاده شده است. به طبع هر چه مقاومت شاسی و بدنه دستگاه بالاتر باشد، دستگاه دارای عمر طولانی تری نیز خواهد بود و احتمال آسیب دیدن قطعات و اجزای حساس و گران قیمت دستگاه، نظیر پمپ های هیدرولیکی و یا سیستم های الکترونیکی پایین خواهد آمد.
از میان مدل های شناخته شده و مطرح شیکر پشت تراکتوری موجود در دنیا، شاید بتوان شیکر پشت تراکتوری کششی ساخت شرکت اسپدو ایتالیا مدل Fruipick را جزو کامل ترین مدل ها در دنیا و کامل ترین مدل شیکر موجود در ایران نامید. خصوصیات منحصر به فرد و تکنولوژی های به کار رفته در این مدل از یک طرف، و مواد و قطعات بسیار با کیفیت به کاربرده شده در ساخت این دستگاه از طرف دیگر، این دستگاه را از دیگر مدل ها به خوبی متمایز می کند.
پویا گندم طلایی به پشتوانه مطلعات و تحقیقات میدانی خود اقدام به معرفی و واردات این مدل از شرکت اسپدو (SPEDO) ایتالیا به ایران نموده که طبق برآوردهای انجام شده این مدل با شرایط مناطق و باغات مختلف ایران جهت برداشت گردو، برداشت بادام، برداشت زیتون، برداشت پسته و دیگر محصولات بسیار سازگار بوده و عملکرد چشمگیری را در برداشت محصولات درختی از خود به نمایش گذاشته است.
